Mulishani ? Bwieno!

Hoe gaat het in het koude kikkerlandje?
In Zambia zitten we nog in het hete droge seizoen met temperaturen die variëren van 38 tot 42 graden. We kijken nu al uit naar het regenseizoen.

Het is alweer 3 weken geleden dat ik naar Zambia ben vertrokken.
Het zonnige weer, de vriendelijke mensen en de weeskinderen maken het hier zo leuk dat ik bijna zou vergeten om jullie op de hoogte te houden van al onze belevenissen.
De internetverbinding in het centrum van Chinsali is niet betrouwbaar te noemen en de stroom valt regelmatig uit, dus ik weet niet hoeveel updates ik jullie zal kunnen geven over het leven hier. Maar zoals de Zambiaanse manager van het internetcafé zegt: ‘Évérything is possible!’
Kan niet bestaat niet, wordt mijn motto voor de komende maanden.

Maar laat ik beginnen bij het begin om jullie een idee te geven wat er zoal gebeurt is de afgelopen tijd.

29 september kwamen we na een vlucht van ruim 13 uur eindelijk aan in Lusaka! Ondanks dat het 6 uur ’s ochtends was, kwam er al een muur van hitte op ons af toen we uit het vliegtuig stapten. Vanaf het vliegveld zouden we opgehaald worden door Chisopa, accountant van Joy of a Toy. Chisopa dacht dat we pas vier uur later aan zouden komen, dus toen maar met de taxi naar een winkelcentrum waar we Chisopa ontmoetten. Ons eerste Zambiaanse eten en drinken ingeslagen en een simkaart gekocht. Lusaka lijkt vanaf de hoofdwegen een schone en geordende stad, vooral regeringsgebouwen en winkelcentra doen Westers aan. Toen we een rondje gingen lopen bij het hostel waren de verschillen tussen arm en rijk duidelijk merkbaar. Zandweggetjes met vuilnis langs de kant, waarlangs allerlei kleine kraampjes stonden. Toen ik beltegoed ging kopen was de eigenaar van het kraampje zo vereerd dat hij me veel meer gaf dan waar ik voor betaalde. Een optocht van kinderen rende zingend en dansend achter ons aan terwijl ze onze hand vasthielden en giechelend ‘mzungu, mzungu’ bleven roepen (mzungu betekend blanke). Lekkere Zambiaanse patat gekocht (lijkt een beetje op Vlaamse frietjes) en ’s avonds uiteten geweest met Chisopa, Kelly en Ceshome van het weeshuis LICS. Omdat we nog 3 maanden van het traditionele Zambiaanse eten kunnen genieten, hebben we met z'n allen pizza gegeten.

De volgende ochtend nodigde Chisopa ons uit om het LICS weeshuis te bezoeken. Het weeshuis was een kleine ruimte, gesponsord door lokale kerken. Chisopa vertelde dat hij in de toekomst graag een eigen stuk land zou kopen om hier een school en een weeshuis te kunnen bouwen. Na de staff van LICS en de kinderen ontmoet te hebben nam Chisopa ons mee naar de lokale kerk. Hier waren mannen in pak en vrouwen in chitenge gekleed (multifunctionele doek die je als jurkje, rok of zelfs voor het dragen van baby’s kan gebruiken). Op zondag gaan veel Zambianen naar de kerk, waar met veel enthousiasme word gezongen en gedanst. Toen we een luid geschreeuw hoorden schrokken we wel even. Maar Chisopa legde uit dat ze in de kerk aan duivelsuitdrijving doen.

Na afscheid genomen te hebben van Chisopa zijn we de bus ingegaan voor een 16 uur lange busrit naar Chinsali. De buschauffeur had de muziek op het hoogste volume staan, dus van slapen is niet veel terechtgekomen. Om half twee ’s nachts kwamen wij in Kalwala’s village aan. De bus stopte in the middle of nowhere, buiten was niets dan duisternis te zien. Toen we uitstapten kwam Emmanuël naar ons toe en leidde ons in het donker over rotsen en door de struiken naar het weeshuis.

Kalwala’s village

Headmaster Kwangu en accountant Emmanuël hebben ons wegwijs gemaakt in Kalwala’s. Iedereen lijkt nieuwschierig naar de zeven mzungu’s uit Nederland. Ik voelde me wel een beetje een bezienswaardigheid de eerste dagen. Vooral omdat de lokale bevolking Bemba spreekt en het Engels erg gebrekkig is, wat een gesprekje moeilijk maakt. Het leven in Kalwala’s gaat een paar versnellingen rustiger dan in Nederland. De koele rivier vlakbij het dorp is een verademing en multifunctioneel. Douchen, kleren wassen, water halen, zwemmen, afkoelen, zandscrub nemen, het kan allemaal. Als we een voetbal meenemen springen alle kinderen de rivier in en kan het watergevecht beginnen. Het eten is eenzijdig, maar Zambianen zijn verrassend inventief. De vrouwen frituren in de ochtend een soort scones of oliebollen. ’S Avonds leven we onze creativiteit uit op aardappels, tomaat, ui en ei. Vlees is hier voor Zambiaanse begrippen vrij duur, om deze reden hadden we besloten de kinderen te trakteren op kip. Charity, de caretaker van de weeskinderen, had hiervan een feestmaal bereid. De weeskinderen wisten precies hoe zij de kippen moesten slachten. Rond etenstijd valt de stroom meestal uit, vaak voor de rest van de avond, dus we zijn al helemaal gewend aan het koken op de charcoal burner. Voor boodschappen gaan we liften naar de boma (centrum van Chinsali). Er is op het platteland geen openbaar vervoer, wat maakt dat de weinige autobezitters eigenlijk als taxi fungeren. Liften kan op allerlei manieren; staand in de laadbak van een enorme truck, achter in een jeep, met z’n allen opgestapeld in een busje en dubbelgevouwen in een auto. De eerste dagen wilde iedereen uit de boma met ons op de foto en werd er luid geapplaudisseerd toen we in onze nieuwe chitenges uit een winkel kwamen. ’S avonds doen we spelletjes met de kinderen; Anna Maria koekoek en krantje meppen zijn een groot succes. Of we kijken een film op de laptop, we hebben Disneyfilms gekocht die de kinderen erg leuk vinden. De meisjes houden erg van zingen en vinden het leuk om ons Engelse en Zambiaanse liedjes te leren. We zijn van plan elke vrijdag een meidenavondje te organiseren, inclusief nagellak, popcorn en een dvd.

Guesthouse onderzoek en Engelse les

Naast alle activiteiten moet er natuurlijk ook aan het project gewerkt worden. Met het guesthouse-team, Rosalie, Joey en ik, hebben we al meerdere guesthouses in de boma en omgeving bezocht en interviews afgelegd met de headmaster en aannemer. De tweede week heb ik geobserveerd in grade 4, hier zijn de leerlingen tussen de 10 en 12 jaar. Het schoolsysteem is gebaseerd op het Engelse systeem. De focus ligt op presteren. De lessen duren 30 minuten en bestaan uit maths, social development skills, science, literacy Bemba en English. In grade 4 zal ik de komende maanden Engelse les geven. Ik heb nu twee lessen gegeven. Tijdens deze lessen heb ik onder andere een spel met de kinderen gedaan om ze te leren Engelse zinnen te maken en ze te leren samen te werken in groepjes. Het is heel leuk om te zien hoe enthousiast ze worden van een spel en hoe leergierig ze zijn. Wel vond ik het moeilijk om te zien dat slaan hier op school als straf gebruikt wordt wanneer de leerlingen iets verkeerd doen. Het voelt onrechtvaardig als de lerares de klas uitloopt en na een half uur pas terugkomt, en de kinderen straf geeft omdat ze niet rustig zitten te wachten. Dit zou ik graag bespreekbaar maken, maar ik denk dat het hier nu nog te vroeg voor is. Verder zijn de lessen uiteraard anders dan op Westerse scholen, maar is er wel meer interactie in de klas, wat me positief heeft verrast.

Uitjes

5 oktober waren we uitgenodigd bij de Teachersday in de boma. In de boma aangekomen in optocht naar de Chinsali Girls Highschool, zingend en met spandoeken in de hand. Eenmaal aangekomen hebben we onder een boom naar de speeches en sketches geluisterd en uiteindelijk ook nog een dansje gewaagd met de leerkrachten van Kalwala’s.
11 oktober zijn we met Emmanuël uiteten geweest in de boma. Un coco nama chips nama salad (kip met patat en salade), echt heel lekker! Net toen we wouden beginnen met eten viel het licht uit, gelukkig zijn er kaarsen en headlights. De dag erna zijn we door Pijo, een aardige man die bij het weeshuis werkt en erg behulpzaam is, uitgenodigd voor de lunch. Hij woont aan de andere kant van de rivier, maar het lijkt wel of je een ander land binnenstapt. Het is er heel mooi groen en ze leven echt samen met de natuur. Het eten, nhsima, eieren, tomaat-ui saus en bonen is het lekkerste dat ik tot nu toe in Zambia gegeten heb!

Eén van de eerste dagen in Kalwala's hebben we de oprichter van een Jeugdwerkorganisatie in Chinsali ontmoet, Christopher. Op een zaterdag hebben we een kijkje genomen bij het weekendprogramma. Toen we aankwamen stonden kinderen van allerlei leeftijden klaar om ons welkom te heten. Kinderen van de drama, poëzie, voetbal, volleybal en cultural dance groep traden op voor ons. Echt leuk om te zien hoe enthousiast de kinderen waren en hoe gepassioneerd Christopher over zijn vrijwilligerswerk vertelde! Elk weekend houdt hij de kinderen van de straat. Zijn doel is ervoor te zorgen dat HIV en aids bespreekbare problemen worden en dat de kinderen zich op creatieve wijze kunnen uiten. De verhalen die de kinderen vertellen waren best heftig, maar het is mooi om te zien dat er een vertrouwde sfeer heerst in de groep en dat problemen bespreekbaar kunnen worden gemaakt.
Een week later is Christopher met de kinderen naar Kalwala’s gekomen, we hebben allerlei activiteiten gedaan, zoals touwtrekken zonder touw en een Zambiaans spel waar je alleen kiezelstenen voor nodig hebt. Hierna hebben we de meisjes zwemles gegeven in de rivier, dit vonden zij en wij superleuk!
14 oktober zijn Rosalie en ik met een paar weeskinderen naar de volley- en voetbalwedstrijden bij de Chinsali Girls School geweest. We hebben meegespeeld in de teams en de samen met de kids een potje volleybal gespeeld, was heel leuk om te zien dat de kinderen er echt van genoten, het was echt een uitje voor ze.

Wist je dat?

Er zijn ook dingen aan de Zambiaanse cultuur die me blijven verbazen:
• Zambianen zijn nogal recht door zee als het gaat om de liefde. Ze zeggen nadat ze je één keer gezien hebben dingen als: ‘I love you so much’ of ‘What is the procedure to marry you?’. Ik heb twee huwelijksaanzoeken gekregen. De man in kwestie vroeg simpelweg: ‘How much do I need to pay? Tell me!’. Ik heb maar gezegd dat ik ‘not for sale’ ben.
• In het dorpje tegenover Kalwala’s woont een man die door alle Zambianen ‘madmen’ genoemd word. Hij heeft vermoedelijk een verstandelijke beperking en drinkt veel. De man krijgt eten van de lokale bevolking en woont aan de rand van het dorp.
• Vroegtijdige zwangerschap komt veel voor in Zambia en Kalwala’s. Anticonceptie is hier op het platteland nauwelijks verkrijgbaar. Er zijn meisjes die weggestuurd worden uit het weeshuis en hun school niet kunnen afmaken omdat ze zwanger zijn. Sommige jongeren proberen allerlei kruidenmiddelen, soms levensgevaarlijk, om de zwangerschap vroegtijdig af te breken. Soms word de jongen zelfs opgepakt door de politie, omdat het in Zambia illegaal is om een weesjongere zwanger te maken.
• Chimfwembe Nsopwa is een hele normale Zambiaanse naam. Een jongen uit mijn observatieklas heet zo, ik kan zijn naam na drie weken nog steeds niet goed uitspreken!
• Nee zeggen gebeurt niet vaak in Zambia. Zo weinig dat we aan één van de kinderen vroegen: ‘Do you ever say something else as yes?’. Waarop hij antwoorde: ‘Yes’.
• De geiten hier in Kalwala’s maken ’s nachts de meest bizarre geluiden waar ik de eerste nachten echt van wakker gelegen heb. Ze geven continu een soort noodkreten en gaan het liefst met de hele kudde onder ons raam staan..
• Er passen héél véél mensen in een Zambiaanse bus. Over elkaar heen liggen, met z’n vieren in de achterbak, geen probleem hier. En als je niet uitkijkt rijden ze zo zonder je weg!
• We slapen hier onder de Melkweg, ik heb nog nooit zoveel sterren bij elkaar gezien, supermooi!

Nou tot zover alles over de Zambiaanse manier van leven.

Hoe is het in Nederland?
Nog leuke nieuwtjes die ik gemist heb?
Regen, hagel, kou?
Ik stuur wel een beetje zon jullie kant op!

Ik vind het altijd leuk om iets van je te horen! Het Zambiaanse nummer waar je me op kunt bereiken is 0963762468.

Heel veel liefs vanaf de andere kant van de evenaar,

Natalie